Πινελιές ονείρου – Έλενα Μακρυγιάννη Βρυωνίδου

Έλενα Μακρυγιάννη Βρυωνίδου, Πινελιές ονείρου,

Λευκωσία, Ηλίας Επιφανίου, 2019

Διαβάζοντας τις γραφές – βιβλία της Έλενας Μακρυγιάννη- Βρυωνίδου σου δημιουργείται ένα εύλογο ερώτημα, ως πρώτη αίσθηση ανάγνωσης: «Πού κρύβει τόση αγάπη στην καρδιά της;» γιατί αυτή η αγάπη κρατά το χέρι της που γράφει, αυτή η αγάπη την εμπνέει, αρπάζει εκείνη τη μικρή ελάχιστη στιγμή της, τη φυλάει στην καρδιά της, η οποία τη μεγαλώνει, τυλίγει όλη της την προσωπικότητα γι’ αυτό και μπορεί και την κάνει μυθιστορήματα. Μα το σημαντικότερο την προτάσσει, την σκορπά τόσο στους δικούς της, στους φίλους, στους αναγνώστες της. Η φίλη συγγραφέας Μαρία Πέττα την υπογράμμισε, σε αναφορά της για το βιβλίο στο διαδίκτυο, ως «αφύπνιση συνείδησης» και συμφωνώ μαζί της γιατί η αγάπη είναι συνειδητή και γι’ αυτό την προσφέρει ο καθένας μας, στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής του.

Στο μυθιστόρημά της η συγγραφέας μας ξαφνιάζει ευχάριστα με μια νέα, προοδευτική στην λογοτεχνικής της πορεία εξέλιξη. Εμφανίζεται με μια μεστή εξελικτική δεινότητα επαναπροσδιορισμού! Το ήθος, η ηθική συνέχει στο μυθιστόρημα με υποβλητική έναρξη η οποία δείχνει το όλο της έργο και εγκαυστικό τέλος.

Παραθέτω παραδείγματα: σελίδα 223 Από μικρή έλεγε πως μισούσε τις προσποιήσεις και τις ψευτιές. Κατά βάθος πίστευε πως ήταν μια επαναστάτρια. Επαναστάτρια στο κατεστημένο, στο ψεύτικο, στα δήθεν, στα πρέπει, στους καθωσπρεπισμούς. Κουραφέξαλα! Η ζωή της είχε αποδείξει περίτρανα, ότι εκείνη, πρώτη και καλύτερη είχε συνηγορήσει στο «ψέμα», στην έλλειψη διαφάνειας, στον συμβιβασμό, ακόμη και σε όλα όσα υποτίθεται σιχαινόταν και διαφωνούσε. Κριτής για όλους και για όλα. Χωρίς να βλέπει τα δικά της ούτε καν να παραδειγματίζεται.

Η Έλενα μέσω της γραφής και όπως υφαίνεται το μυθιστορηματικό σενάριο, επαναπροσδιορίζει τις αξίες της ζωής, οι οποίες απειλούνται στον σημερινό κόσμο της ελευθεριότητας , της τύρβης, του συμφέροντος, του μονολιθικού εγωισμού, της απώλειας ανθρωπιάς και του οράματος, της εξαφάνισης της αλληλεγγύης, του αλληλοσεβασμού και προπάντων της ανθρώπινης ζωής και της ανθρώπινης οντότητας και αξιοπρέπειας!

Ταυτόχρονα ενσωματώνει με λεπτεπίλεπτη εκφορά στη χρήση των λέξεων και φράσεων, οι οποίες γίνονται περιγραφή αποτυπωμένη πια σε ζωντανές εικόνες διαλόγου, στοιχεία, με μυρωδιές τη μεγαλοψυχία, που αυτή μετασχηματίζεται και επικοινωνεί με την εσωτερικότητα της μεγαλοσύνης της καρδιάς. Η απλή λειτουργία της γλώσσας με το απλό καθημερινό λεξιλόγιο μετατρέπεται σε διαμαρτυρία, αλλά και που καταγγέλλει τα τραγικά αδιέξοδα των ανθρώπων και τις περιφράξεις του καθωσπρεπισμού που επιβάλλει η κοινωνία.

Η συγγραφέας παράγει με τις αφηγήσεις και τις εικόνες της έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, πράξεις οι οποίες τίθενται σε λειτουργία, μιας αστικής τοπογραφίας και ψεύτικης επίπλαστης ευημερίας και ευτυχίας. Όλα αυτά εκτείνονται σαρκαστικά και φθάνουν, πραγματώνονται ως το απάνθρωπο. Συνάμα προσφέρει την εμφανή συμπάθεια στην ανθρώπινη αδυναμία, στον φόβο, στο δείλιασμα, στην βαρυθυμία, στην ατολμία, συνθέτοντας το σκηνικό τοπίο της ματαιότητας.

Σελίδα 273 «Τα παιδιά μόλις είχαν φύγει. Μια στιγμή χρειάστηκε μονάχα για να το αποφασίσει. Σήμερα κιόλας θα τηλεφωνούσε στη Φιλιώ και θα της ζητούσε να συναντηθούν και ας προκαλούσε αναστάτωση η μαύρη φιγούρα του θανάτου που κουβαλούσε η μορφή της».

Ο έρωτας κι ας θρυμματίζεται κι ας ζει μέσα στο όνειρο ενός χαμένου βαλς – το πρώτο και δυνατότερο παρακλάδι της αγάπης αποτελεί με λυρισμό τον κεντρικό άξονα ο οποίος στριφογυρίζει στις πράξεις και τη δράση της ζωής. Ρεαλιστικός όπως ακριβώς γίνεται και στην πραγματικότητα αποδίδει τους καρπούς καθώς τεχνοτροπικά χρησιμοποιεί και παραδίδει στο συγκεκριμένο βιβλίο τη σταθερή ροή στην όλη ιστορία. Σημείο κλειδί της υπόθεσης, ο σωρός των συναισθημάτων που δεσπόζουν στη διήγηση, που την κάνουν απολαυστική παραδίδοντας ένα μυθιστόρημα που προτρέπει την περισυλλογή και την αυτοκριτική. Υποδεικνύει πως η σιωπή, το κλείσιμο, το κουκούλωμα, το προσπέρασμα των φράσεων άστο ή βάλτο κάτω απ’ το χαλί δεν λύνουν μα ούτε και ξεκαθαρίζουν τα αναπόφευκτα μελανά σκοτεινά σημεία της ζωής των ανθρώπων.

Ο υποκειμενικός πεσιμισμός των χαρακτήρων που συνθέτει η συγγραφέας διάστικτος από κοινωνικές πληγές και απογοητεύσεις, θα ανορθωθούν, οικοδομηθούν σε μαχητικές και αγωνιστικές προσωπικότητες, οι οποίες θα διασώσουν ιδέες και αξίες μέσα από μια κοινωνία που στοιχειώνεται από αγκυλώσεις, ξενοφοβία, διαβρώσεις, μικροψυχίες και μικρότητες. Χαρακτήρες νοσταλγούς, που θα αυτοσυγκρουστούν σε κατ’ εξοχήν ηθικά ζητήματα – διλλήματα, συγκρούσεις ψυχολογικές, μεταλλαγές σε συναισθηματική ένδεια, οι οποίες θα σημειωθούν στη μοναξιά, στην κενότητα του κέρδους – σ’ οποιαδήποτε μορφή του-στην ερημιά της μικροκοινωνίας η οποία όλα τα βλέπει και τα παρακολουθεί. Ακόμα μέσα απ’ τις σχέσεις οι οποίες διαγράφονται ή χάνονται μέσα στην βιοπάλη και μέσα στην μικρότητα της καθημερινότητας, σε πολλαπλές ταυτότητες που μεταβάλλονται, όπως και οι αξίες.

Η συγγραφέας με την πέννα της θα ορθώσει τους χαρακτήρες-προσωπικότητες επιλύοντας τα αρχέγονα προβλήματα, τις ανθρώπινες εκπτώσεις και αδυναμίες.

Σελίδα 268 «Αν και πολύ νωρίς για αποφάσεις ζωής, μια περίεργη δύναμη αντί αδυναμία που θα ανέμενε κάποιος σε αντίστοιχες δύσκολες στιγμές όπλισε την ψυχή της, την ανάγκη να παραδεχτεί πρώτα στον εαυτό της και ύστερα στο παιδί της, όλα όσα την ενοχλούσαν μα είχε μάθει ως τώρα να αποδέχεται σιωπηλά για τους δικούς της λόγους, που από σήμερα φάνταζαν να μην είχαν πλέον την ίδια βαρύτητα στη ζυγαριά της σιωπής. Για τους άλλους όλους δεν είχε έρθει ακόμα η ώρα . Ούτε αισθανόταν την ανάγκη να εξηγήσει σε κανέναν τον δικό της τρόπο σκέψης και ζωής. Ίσως πιο μετά να ήθελε ή να μπορούσε να αντιμετωπίσει και τους γύρω της. Αλήθεια, γιατί τόσο χρόνια δεν μπορούσε να μιλήσει στην κόρη της; Να είχε, άραγε και εκείνη μερίδιο ευθύνης για τη φυγή της ή να ’ταν που τα νιάτα δεν ανέχονται να σηκώνουν τα βάρη μια ς υποτιθέμενης ευτυχίας και την υποκρισία της σιωπής; Να ήταν που κατάλαβε ότι από ’δώ και πέρα θα ήταν μόνη; Να ήθελε να περισυλλέξει έστω και λίγη από τη χαμένη της αξιοπρέπεια ή να ήθελε να προσφέρει στο παιδί της την ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή;

Οι τόνοι της συγγραφέως δραματικοί, οργισμένοι, σαρκαστικοί, ειρωνικοί μα και τα αντίθετα τους, σκηνικά δημιουργούν και οδηγούν σ’ ένα απογυμνωμένο ρεαλισμό επιδιώκοντας το ανθρώπινο του ανθρώπου. Για να γίνει αυτό πρέπει να αποδεχτεί τον σκοτεινό εαυτό του τον οποίο ο καθένας μας κουβαλάει και που με τις κατάλληλες συνθήκες το ξύπνημα του υποσυνείδητου δρα με έμφαση στο τραγικό και το ποταπό.

Δηκτική διάθεση που λιθοβολεί η γραφή της Έλενας τη γυμνή αλήθεια με βλέμμα οξύ και εξομολογητικό τόνο και ανθρώπινη διαλογική διάθεση. Θεματική καθαρότητα, στην κάθε αποκωδικοποιημένη ανθρώπινη πορεία των προσώπων και νοηματική σαφήνεια που πλημυρίζει σε τελικό στάδιο από αγάπη, σε εσωτερική συμμετρία και μακαριότητα πηγασμένη από την «ματαιότητα των ματαιοτήτων».

Η αντωνυμία «εγώ-εσύ-εμείς» εναλλάσσεται και αποδίδει παραστατικότερα τις σχέσεις και τους προβληματισμούς που καταθέτει σε εμάς ο περίγυρος, η κοινωνία. Μια κοινωνία της υποκρισίας, της ωραιοπάθειας, της ασέβειας, της αδιαφορίας, της υπερφιαλιότητας, του εγωκεντρισμού, της βρωμιάς, των πολέμων, του συμφέροντος, της έκπτωσης της ανθρώπινης αξίας. Μέσα απ’ αυτές τις εντοπίσεις η συγγραφέας κτίζει τις οδυνηρά βιωματικές ιστορίες με έντονο όμως ανθρωπισμό, δακτυλοδείχνοντας τα κοινωνικά φαινόμενα που μαστίζουν την εποχή μας. Αυτό της προσφυγιάς που εμείς ιδιαίτερα το γευτήκαμε το ΄74. Τα φαινόμενα που ματώνουν και τσακίζουν τον ιστό της κοινωνίας μας, τα διαζύγια, τις ανίατες, οδυνηρές αρρώστιες που εξαπλώνονται ραγδαία, της ορφάνιας, τον εξευτελισμό της γυναικείας οντότητας λες και είναι μόνο σάρκα και πραμάτεια. Η βία σε όλες τις μορφές της, η παραβατικότητα των νέων. Η σύγκρουση και το χάσμα των γενεών που γίνεται όλο και εντονότερο στις οικογένειες. Η γρήγορη ευημερία και το εύκολο χρηματικό κέρδος. Η ταπείνωση και ατιμωτική αναγκαστική του φόβου σιωπή, μειώνουν τη σημερινή της πολυτέλειας, της προόδου και εξέλιξης κοινωνίας. Κοινωνία που έχει κορνιζάρει το ψεύτικό χαμόγελο την επίπλαστη, ψεύτικη ευτυχία παρ ΄ όλο τον αγώνα και την μαχητικότητα κάποιων οργανώσεων , φορέων να αντισταθούμε, να αγνοήσουμε, παραμερίσουμε. Κάποιοι με αυταπάρνηση και αυτοθυσία χτίζουν και ευελπιστούν σε μια καλύτερη κοινωνία μέσα από τις πρόνοιες, τις δωρεές, τις διάφορες ωφελιμιστικές εργασίες, όταν κάποιος συνάνθρωπος μας σκουντουφλήσει με οποιοδήποτε τρόπο. Της Έλενα μας δεν της διέφυγε αυτή η διέξοδος απ’ το σκοτεινό τούνελ του οχετού και μας δίνει την ελπιδοφόρα πλευρά της κοινωνίας μας, αυτήν του οράματος που γίνεται (όνειρο) πραγματικότητα.

Οι σκηνικές περιγραφές των τόπων που διαδραματίζεται το μυθιστόρημα είναι το Άγιο της Παναγιάς μας νησί η Τήνος μα και η πολυπαθούσα της Παναγιάς του Κύκκου Κύπρος μας. Ανάμεσά τους η Αθήνα. Οι τόποι-χώροι αποδίδουν μ’ ένα βάθος της γης τους την δραματικότητα των καταστάσεων και ταυτόχρονα φυτρώνει και αναδύεται η ομορφότερη μυρωδιά και γεύση της αγάπης, με τις πινελιές πάντα του ονείρου. Χωρίς αυτό θα ήταν ανούσια και άγευστη και άνοστη η ζωή και ο άνθρωπος έρμαιο των παθών του.
Καλοτάξιδο, Έλενα, και οι αναγνώστες σου να το καλοδιαβάσουν.

Μαρία Περατικού Κοκαράκη

Κάθε φορά που ανοίγω ένα βιβλίο για να χαθώ μέσα στην ιστορία του, κρυφή μου επιθυμία είναι το ταξίδι που θα μου προσφέρει να μου αφήσει δυνατά συναισθήματα, κάτι για περαιτέρω σκέψη και την ολοκλήρωση του αναγνώστη μέσα από την ικανοποίηση ότι ο χρόνος που αφιέρωσα ήταν, τελικά εποικοδομητικός. Έχοντας ήδη διαβάσει τα δύο προηγούμενα βιβλία της Έλενας, ήμουν σίγουρη ότι ούτε το τελευταίο της πόνημα θα με πρόδιδε. Πήρα, λοιπόν, από τα χέρια της το νεογέννητο παιδάκι της-πριν ακόμα σελιδοποιηθεί και πάρει τελική μορφή-μια κούπα καφέ και αφέθηκα να χαθώ στην ιστορία των ηρώων της. 

Το ταξίδι ήταν ακριβώς όπως το περίμενα. Με γνώρισε με χαρακτήρες που όντες άνθρωποι της διπλανής πόρτας, είναι ξεχωριστοί –για κάποιο λόγο- και η ιστορία τους -με τα πάθη, τα συναισθήματα, τα πείσματα, τις ενοχές, τις αναμνήσεις-αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση και ταυτόχρονα την αίσθηση ότι η ζωή μπορεί να είναι, τελικά, αυτό που εμείς οι ίδιοι αποφασίζουμε για τον εαυτό μας, αλλά μπορεί να είναι και κάτι ακόμα…

Όταν πρωτογνώρισα την Έλενα, αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν η πραότητα του χαρακτήρα της, η ευγένειά της και η γλυκύτητα του λόγου της. Αυτά τα χαρακτηριστικά της δικαιολογούν πλήρως το γιατί οι ήρωές της είναι δοσμένοι με συγκεκριμένο τρόπο και γιατί η ιστορία τους έχει τόσα πολλά μηνύματα. Γιατί πολύ απλά η Έλενα βλέπει τον άνθρωπο μέσα από διαφορετικό πρίσμα απ ΄ ότι οι πολλοί. «Μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, ξεκινώντας από το να αγαπήσουμε πρώτα εμάς και μετά τους γύρω μας» λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου της. Αυτό είναι, λοιπόν. Η Έλενα αντιμετωπίζει τη ζωή και όσα αυτή φέρει μαζί της μέσα από το πρίσμα της αγάπης.

Με έσπρωξε απαλά στον ώμο και συναντήθηκα με τον έρωτα της Βασιλικής και του Νικόλα της, τις ανησυχίες του Κυπριανού, τα χαμένα όνειρα της Φιλιώς, τα βάσανα της Λουίζας, την ελπίδα της Λαρίσσα και τα παθήματα του Θεοδόση. Μα πάνω απ ΄ όλα, συνάντησα τη δικαιοσύνη, το κισμέτ, την ανθρωπιά. Με έκανε να σκεφτώ για πράγματα που συχνά ξεχνούμε τη σπουδαιότητά τους, με συγκίνησε, με εξόργισε με ό,τι φτηνό και ποταπό μου έδειξε ότι υπάρχει στην κοινωνία μας, αλλά και με γλύκανε με λόγια, αγγίγματα, αναμνήσεις των ηρώων της. 

Ιστορίες παράλληλες αλλά και τόσο τέμνουσες η μία στην άλλη που φτιάχνουν ένα όλο μαγικό. Μυστικά, καταστάσεις που αποκρύπτονται , όνειρα που δεν πραγματοποιήθηκαν ζητούν να βρουν διέξοδο προς το φως. Έρχεται η ώρα που τα χαρτιά πρέπει να ανοίξουν και τότε τα λόγια μπορούν να πληγώσουν, αλλά και να δείξουν το μεγαλείο της ψυχής. Η Βασιλική, η Φιλιώ και η Λουίζα θα γίνουν μάρτυρες και πρωταγωνίστριες αυτού του μεγαλείου. Η κάθε μια από το δικό της μετερίζι και με τον δικό της τρόπο θα βιώσουν το αναπάντεχο της ζωής και της μοίρας και θα βγουν όρθιες –αλλά διόλου αλώβητες- από τον αγώνα τους. Και θα είναι για την κάθε μια εκείνη η στιγμή που «…τίποτα πλέον δεν έχει σημασία και κανένας λόγος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να μας αναστατώσει, παρά μόνο η επιβίωση. Η δική μας ή των αγαπημένων μας» όπως πολύ εύστοχα σκέφτεται η ηρωίδα της Έλενας.
Η μοίρα βρίσκεται πάντοτε παρούσα να θυμίζει ότι ελάχιστα πράγματα είναι τυχαία στη ζωή. Είναι εκείνη που σχεδιάζει τη ζωή όλων και που κάποια στιγμή απαιτεί να κλείσουν οι ανοικτοί λογαριασμοί, να αποδοθούν ευθύνες, να ειπωθούν ευχαριστίες και συγγνώμες, και να πάρει κι εκείνη ό,τι της ανήκει. Τα διλήμματα που θέτει η Έλενα πολλά. Η τύχη, το πεπρωμένο, η ίδια η ζωή καθοδηγούν τους ήρωες, όπως ακριβώς και στη ζωή εκτός λογοτεχνίας. Ίσως αυτό είναι που κάνει το βιβλίο τόσο ενδιαφέρον… ότι είναι βγαλμένο από μια καθημερινότητα που θα μπορούσε να ανήκει στον καθέναν μας. 

Ποιος άραγε δεν έχει ζήσει έναν μεγάλο έρωτα; Ποιος δεν έχει κλάψει την αγάπη που έχασε; Ποιος δεν έχει έρθει αντιμέτωπος με τις πράξεις και τις αποφάσεις του; Ποιος δεν έχει νιώσει το ρίγος του άγνωστου και του θανάτου; Όλοι, λοιπόν, θα κληθούν να λογοδοτήσουν. Όλοι θα συναντήσουν μπροστά τους τους φόβους τους και θα κληθούν να συνδιαλλαγούν με αυτούς. Όπως πολύ εύστοχα γράφει η Έλενα « Τι ευλογία να μπορείς να διακρίνεις την ομορφιά μέσα από την ασχήμια της ζωής! Τι σπουδαίο να μπορείς ακόμα και να ονειρεύεσαι, να χρωματίζεις τη ζωή με φωτεινές πινελιές ονείρου και ας ξέρεις πως δεν είναι όλα γύρω σου ρόδινα».
Όπως καταλαβαίνετε στην παρουσίαση αυτή δεν θα μπω σε λεπτομέρειες για την ιστορία, αλλά θα επικεντρωθώ κυρίως στην επιθυμία της γραφής από την πλευρά της Έλενας για θέματα σημαντικά. Ως δεινή αναγνώστρια, ως μεταφράστρια και επιμελήτρια έχω συναντήσει πολλές γραφές και πολλούς συγγραφείς. Η Έλενα είναι από εκείνους που μέσα από μια λιτή, καθημερινή γλώσσα μιλάει για σπουδαία πράγματα. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία της, προσπαθεί να εμβαθύνει σε έννοιες δύσκολες με βασικό σκοπό να αναδείξει την ουσία τους. Και αυτό το κάνει μέσα από μια γραφή απλή αλλά διόλου απλοϊκή. Είναι ταλέντο να μπορείς να περνάς στους γύρω σου σπουδαίες ιδέες, αξίες και ηθική μέσα από απλές λέξεις. Συνήθως αυτό επιτυγχάνεται- και όχι πάντα- μέσα από βαρύγδουπους όρους και πολλές φορές ακαταλαβίστικες για το ευρύ κοινό έννοιες. Εκείνη, όμως, αναλύει τον πυρήνα της ιστορία της λιτά: «Πόσο σπουδαίο είναι να ανοίγεις την καρδιά σου και να σκορπάς γύρω σου χαρά, ζωή, ελπίδα, φως με όποιο τίμημα. Να είσαι εσύ η αιτία για κάποιον να χαμογελά, να ελπίζει, να ονειρεύεται, να ζει…»

Δίχως ίχνος πατροναρισμού και με διάθεση περισσότερο να ευαισθητοποιήσει για θέματα όπως η Δωρεά Μυελού των οστών, η φιλανθρωπία και η υιοθεσία η Έλενα χρησιμοποιεί την ιστορία των ηρώων της για να μας κάνει ένα μάθημα ψυχολογίας και αυτογνωσίας. Μας κάνει μάρτυρες της αγωνίας, των συναισθημάτων, του ψυχικού κόσμου τους. Συνομιλούμε με τους πρωταγωνιστές της ιστορίας προσπαθώντας να βρούμε λύσεις μαζί τους. Κλαίμε, γελάμε, φωνάζουμε, σκεφτόμαστε με τους ήρωες και απλώνουμε το χέρι στον ώμο τους για επιβράβευση ή συμπαράσταση. Αυτό πετυχαίνει η Έλενα… να γινόμαστε κι εμείς περιφερικοί χαρακτήρες στην ιστορία της. 

Το βιβλίο είναι γεμάτο εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός και οι περιγραφές, λεπτομερείς και μη, δίνουν αμεσότητα και την αίσθηση ότι ο αναγνώστης μπορεί κι εκείνος να γίνει ένας αυτόπτης μάρτυρας των όσων διαδραματίζονται και παράλληλα να βιώσει το κάθε τι, να το κάνει δικό του και να το φέρει μέσα του.

Επιπλέον, η λυρικότητα του λόγου φτιάχνει το περιβάλλον εκείνο που θα αναδείξει τα συναισθήματα. Η συνοχή του αφηγηματικού κειμένου διασφαλίζεται με τη σωστή οργάνωση της αφήγησης καθώς και με τη χρήση των κατάλληλων λεκτικών μέσων σύνδεσης όπως οι διαρθρωτικές λέξεις, οι προσδιορισμοί, τα καλλωπιστικά επίθετα, οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές.

Παράλληλα, η Έλενα έχει επιλέξει να μιλήσει μεταξύ άλλων και για ένα θέμα που αποτελεί μήλον της έριδος για την ευρωπαϊκή πολιτική, την ελληνική κοινωνία και την ανθρωπότητα εν γένει: το «Προσφυγικό». Ο Κυπριανός εκπροσωπεί όλους εκείνους τους ανθρώπους που από τη μια μέρα στην άλλη χρειάστηκε να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, να αφήσουν πίσω φιλικά και συγγενικά πρόσωπα, να πάρουν μόνο ότι μπορούσαν να κρατήσουν στα χέρια και να αρχίσουν ένα κυνηγητό με τον πόλεμο και τον θάνατο. Εκπροσωπεί όλους εκείνους που εμπιστεύονται διακινητές ψυχών στα παράλια της Τουρκίας και μπαίνουν σε μια βάρκα με την ελπίδα ότι κάπου απέναντι θα βρουν αν όχι μια γη Επαγγελίας, τουλάχιστον έναν τόπο να ξεκινήσουν από την αρχή τη ζωή τους. Εκπροσωπεί εκείνους που αφήνουν κάτι από την ψυχή τους στα νερά του Αιγαίου. Και δανείζομαι την περιγραφή της Έλενας, που είναι τόσο ζωντανή και αληθινή: «Γυναίκες έντρομες με μακριά μαύρα ρούχα και μαντίλα, έκρυβαν στην αγκάλη τους ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, τα παιδιά τους, που έτρεμαν σύγκορμα κλαίγοντας φοβισμένα. Και έμοιαζε τούτη η αγκαλιά της μάνας, σαν μαύρο πουλί με σπασμένες φτερούγες σ΄ έναν μεγαλειώδη αγώνα επιβίωσης…(…)σαν κλάμα και οργή Θεού τούτη η αδικία και το μαρτύριο που ζούσαν».

«Δύσκολο θέμα» θα πει κάποιος. Ναι. Είναι δύσκολο, στενάχωρο και για κάποιους ίσως και προκλητικό. Είναι, όμως, και ελπιδοφόρο. Όπως δύσκολη αλλά και ελπιδοφόρα είναι η φιλανθρωπία, η υιοθεσία, η τιμωρία. Έννοιες και πράξεις παρούσες μέσα στο έργο της Έλενας. 

Παράλληλα, και θέλω να σταθώ σε αυτό, κάνει ένα πολύ επιτυχημένο ψυχογράφημα της γυναικείας φύσης και της μητρότητας. Δείχνει με τον πιο απλό και ειλικρινή τρόπο το πώς η γυναίκα από τη στιγμή που θα αντιληφθεί τον ρόλο της μέχρι και το λεπτό που θα κλείσει για πάντα τα μάτια της είναι δοσμένη στο ρόλο της μητέρας. Υπάρχουν παραδείγματα μέσα στο κείμενο που αποδεικνύουν ότι η μάνα- όποια κι αν είναι η κατάσταση- είναι πάντα παρούσα στη ζωή του παιδιού της. Με κάποιον τρόπο. Επιπλέον, η ψυχική δύναμη και η σπουδαιότητα της γυναίκας είναι ένα από τα μαθήματα/μηνύματα που θέλει να περάσει η συγγραφέας. Άλλοτε ως σύζυγος άλλοτε ως μητέρα άλλοτε ως σκληρά εργαζόμενη και βιοπαλαίστρια. 

Σε όποιον, λοιπόν, με ρωτήσει γιατί αυτό το βιβλίο θα ήταν μια καλή επιλογή για να διαβαστεί, θα του απαντήσω γιατί έχει την ικανότητα να χαρίσει την ελπίδα, το χαμόγελο και την ανθρωπιά. Μπορεί να μας δείξει πώς να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και για εμάς και για τους άλλους. Μα πάνω απ ΄όλα μπορεί να μας πείσει ότι για όλα μια κινητήρια δύναμη υπάρχει κι αυτή είναι η αγάπη. Όπως λέει και ο Τάσος Λειβαδίτης:

Θά ῾θελᾳ νὰ φωνάξω τ᾿ ὄνομά σου, ἀγάπη, μ᾿ ὅλη μου τὴν δύναμη.

Νὰ τὸ φωνάξω τόσο δυνατὰ
ποὺ νὰ μὴν ξανακοιμηθεῖ κανένα ὄνειρο στὸν κόσμο
καμιὰ ἐλπίδα πιὰ νὰ μὴν πεθάνει.

Νὰ τ᾿ ἀκούσει ὁ χρόνος καὶ νὰ μὴν σ᾿ ἀγγίξει, ἀγάπη μου, ποτέ.

Μαρία Βασιλειάδου